Το παιδί πολλές φορές «παίζει» με τα νεύρα και την υπομονή μας.
Δοκιμάζει συχνά τα όρια που του έχουν τεθεί, όχι για να μας προκαλέσει ή για να περάσει το δικό του, αλλά γιατί η παρόρμησή του να ξεπεράσει τα όρια είναι δυνατή. Άλλες φορές θέλει να διερευνήσει κατά πόσο τα όρια εξακολουθούν να ισχύουν.
Αυτό που βοηθάει και ανακουφίζει είναι η επίγνωση ότι στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για χρονικές περιόδους με ημερομηνία λήξης. Δε θα χαρακτηρίζουν τα παιδιά μας σε όλη τους τη ζωή. Είναι φυσιολογικές παρορμήσεις, εκτός αν υπάρχει ψυχοπαθολογία στο παιδί ή στους γονείς, και τότε αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να πάρουν άλλο δρόμο.
Είναι πολύ σημαντικό να δείχνουμε στο παιδί μας ότι απορρίπτουμε την πράξη του, όχι όμως το ίδιο. Ποτέ δε λέμε «είσαι κακό παιδί». Μπορούμε όμως να πούμε ότι « αυτό που έκανες είναι λάθος». Έτσι το παιδί μας νιώθει ότι δεν το απορρίπτουμε, ούτε το κατηγορούμε.
Αξίζει να καλλιεργήσουμε έναν δρόμο διαλόγου και αλληλοκατανόησης. Με αυτό τον τρόπο θέτουμε τις βάσεις για να μάθει το παιδί από το παράδειγμά μας και από τις πεποιθήσεις μας τι είναι καλό και τι όχι.
Είναι μάθημα ζωής να μάθουν τα παιδιά μας να σέβονται τα όρια των άλλων και ταυτόχρονα να καταλάβουν ότι έχουν υποχρεώσεις απέναντι στους άλλους αλλά και έναντι του εαυτού τους.
Τα παιδιά που δεν παίρνουν αυτό το μάθημα, συναντούν πολλές δυσκολίες στην πορεία. Τα παιδιά μας μαθαίνουν από το προσωπικό μας παράδειγμα και όχι από ό,τι τους λέμε. Αν δυσκολευόμαστε να βάλουμε όρια στον εαυτό μας, τότε πώς θα πείσουμε το παιδί μας; Τα παιδιά υιοθετούν πιο εύκολα ό,τι κάνουμε και τον τρόπο που λειτουργούμε, παρά το τι λέμε. Από μια ηλικία όμως και μετά, έχουν ευθύνη και τα παιδιά για τη θέσπιση και τήρηση των ορίων.
Πρέπει να βάζουμε κάποια όρια στα όρια;
Ναι, πρέπει να βάζουμε όρια στα όρια. Δεν είναι λογικό το παιδί να ασφυκτιά μέσα σε πολλά όρια, π.χ. «Μη σκαρφαλώνεις», «μην τρέχεις», «φόρα τη ζακέτα σου, θα κρυώσεις», «φάε όλο το φαγητό σου», «μην κάνεις αυτό», «μην κάνεις εκείνο». Έτσι δε χτίζεται η σχέση με τον γονιό. Χρειάζεται ένα μέτρο. Χρειάζεται ένα όριο στα όρια!
Τα όρια δεν πρέπει να είναι ανασταλτικός παράγοντας στην πορεία της εξέλιξης, της ωριμότητα και της αυτονομίας του παιδιού, αλλά αξίζει να το προστατεύουν ένθεν και ένθεν και να ακολουθούν το μεγάλωμά του, προσαρμοζόμενα στην ωριμότητα και τις δυνατότητές του.
Αν το παιδί μας για παράδειγμα, καταφέρει κάτι το οποίο εμείς δεν του επιτρέπουμε από ανασφάλεια μην αποτύχει, από φόβο μην πάθει κάτι κακό, τότε οφείλουμε να το αποδεχτούμε και να πούμε «χαίρομαι που τα κατάφερες. Μου αποδεικνύεις ότι είσαι ικανός να τα βγάλεις πέρα. Μπράβο!»
Όταν τα παιδιά μας είναι μικρά, για το πέρασμα του δρόμου, τα κρατάμε σφικτά από το χέρι. Καθώς μεγαλώνει το παιδί, το σφίξιμο χαλαρώνει. Λίγο αργότερα, απλά βαδίζουμε δίπλα του, μετά το παρακολουθούμε να διασχίζει μόνο του τη διάβαση, αφού προηγουμένως το έχουμε εκπαιδεύσει, και στο τέλος δε χρειάζεται καν να το παρακολουθούμε.
Κάτι ανάλογο ισχύει ή αξίζει να ισχύει και στην ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού. Αλλιώς το παιδί θα μάθει να περπατά στον δρόμο αλλά θα κουτσαίνει στον ψυχολογικό δρόμο της ζωής! Γιατί;
Γιατί με τον τρόπο μας θα του έχουμε πιασμένα τα «ψυχολογικά» του χέρια.
Είναι λογικό ως γονείς να ανησυχούμε για τους κινδύνους. Όπως όμως εμβολιάζουμε τα παιδιά και τα εκθέτουμε στα μικρόβια, χωρίς να τα κλείνουμε σε μια χρυσή γυάλα για να μην αρρωστήσουν, έτσι είναι χρέος μας να «εμβολιάσουμε» με ψυχοπαιδαγωγικά και πνευματικά εμβόλια. Τα παιδιά μας πρέπει να τα ενθαρρύνουμε στον δρόμο της βαθμιαίας ανεξαρτησίας. Το παιδί διαθέτει μηχανισμούς αυτοσυντήρησης και, εφόσον δεν τους υπονομεύουμε, λειτουργούν, ωριμάζουν και εξελίσσονται. Η υπερπροστασία αποδυναμώνει τη φυσική αυτοσυντήρηση και κρατάει τα παιδιά σε κατάσταση ανωριμότητας.
Ας επιτρέπουμε βαθμιαία, ελεγχόμενα και διακριτικά στα παιδιά μας καθώς μεγαλώνουν να ρισκάρουν, δηλαδή να ζήσουν με χρώμα, γεύση και άρωμα ζωή!
Μελετάκη Αικατερίνη
Εκπαιδευτικός ΠΕ70
